2022-2023 оқу жылы Күнтізбелік-тақырыптық жоспарлау

КҮНТІЗБЕЛІК-ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЛАУ
Мұғалім:    Оралханов Шалкар Базаргелдыулы
Облыс, қала, аудан, ауыл:   Жетісу облысы, Алакөл ауданы, Екпінді ауылы
Мектеп: «М.Әубәкіров атындағы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Сынып:  10 а,б сынып
Пән:   Қазақстан тарихы, Дүниежүзі тарихы, Адам.Қоғам.Құқық, 

Түсінік хат
Қазақстан тарихы
 «2022-2023 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы» әдістемелік нұсқау хаты Нұр-Сұлтан, 2022 жыл;
Оқу пәнінің мақсаты – отандық тарихтың негізгі оқиғалары мен процестерін оқыту негізінде тарихи санаға, азаматтылық пен отансүйгіштік қасиеттерге ие, тарихи білім мен дағдыларды оқу және қоғамдық іс-әрекеттерде тиімді және шығармашылықпен қолдана алатын тұлға қалыптастыру. 
«Білімді ұлт» «Сапалы білім беру» Ұлттық жобасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 726 қаулысы
 «Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының педагогтері жүргізу үшін міндетті құжаттардың тізбесін және олардың нысандарын бекіту туралы» (ҚР БҒМ 2020 жылғы 6 сәуірдегі № 130 бұйрығы,өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы 2021 жылғы 16 қыркүйектегі №472 бұйрығы, 2022 жылғы 27 тамыздағы №382 бұйрығы); 
 «Жалпы білім  беру ұйымдарында арналған  жалпы білім беретін пәндердің,  бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім деңгейлерінің таңдау курстарының үлгілік   оқу бағдарламаларын бекіту туралы»    ҚР Оқу-ағарту министрінің  2022 жылғы 16 қыркүйектегі №399  бұйрығы. /осы бұйрыққа 118 қосымшаға сәйкес/
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022  жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім берудің және Жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкес 5-11-сыныптарда «Қазақстан тарихы» міндетті оқу пәні ретінде оқытылады.
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022жылғы 3 тамыздағы №348 бұйрығымен бекітілген жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының 34-тармағына сәйкес 10-11-сыныптарда «Қазақстан тарихы» оқу пәні екі оқыту бағыты бойынша сабақтар өткізу кезінде сыныптарды топтарға бөлуге білім беру санына қарамастан қалалық, ауылдық білім беру ұйымдарында, шағын жинақталған мектептерде сабақ өткізу кезінде жол беріледі.
Республиканың жалпы білім беретін мектептеріндегі оқу процесі ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген Үлгілік оқу жоспарларымен (2022 жылғы 26 қаңтардағы №25 бұйрығымен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген) жүзеге асырылады.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы 18 наурыздағы № 125 бұйрығымен бекітілген «Орта білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, олпрға аралық және қорытынды аттестаттау жүргізудің үлгілік қағидаларының (ҚР БҒМ 2022 жылғы 12 мамырдағы №193 бұйрығымен енгізілген) 12-тармағына сәйкес бөлім бойынша жиынтық бағалау тоқсанына үш реттен артық өткізілмейді және бөлімді екі кезеңде өткізуге болады
 ҚР оқу –ағарту министрінің «2022-2023 оқу жылының басталуы, ұзақтығы және каникул күндері туралы» 2022 жылғы 12 тамыздағы №363 бұйрығы
«Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2018 жылғы 30 қазандағы № 595 бұйрығына сәйкес білім беру ұйымдары меншік түрі мен нысанына қарамастан, үлгілік оқу жоспарын, оның ішінде оқу процесі жүзеге асырылатын қысқартылған оқу жүктемесі бар үлгілік оқу жоспарларын дербес таңдап алады. Сондықтан, Үлгілік оқу жоспарының түріне байланысты негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейінде «Қазақстан тарихы» пәнін оқытуға бөлінген оқу жүктемесінің көлемі әртүрлі болуы мүмкін.
Үлгілік оқу жоспарының оқу түріне байланысты 5-11-cыныпта «Қазақстан тарихы» пәнін оқытуға бөлінген оқу жүктемесінің көлемі 18.1-кестеде берілген.  
Үлгілік оқу бағдарламаларына (негізгі және төмендетілген оқу жүктемесі бойынша) сәйкес5-11-сыныптарда оқытылатын «Қазақстан тарихы» оқу пәнінен өткізілетін бөлім бойынша жиынтық бағалау саны 18.2-кестеде көрсетілген. 18.2-кесте.«Қазақстан   тарихы» пәні бойынша жиынтық бағалау саны

Сынып	Бөлім бойынша жиынтық бағалау саны
	Үлгілік оқу жоспары				Төмендетілген оқу жүктемесімен Үлгілік оқу жоспары бойынша
	1-тоқсан	2-тоқсан	3-тоқсан	4-тоқсан	1-тоқсан	2-тоқсан	3-тоқсан	4-тоқсан
10-сынып(ҚГБ,ЖМБ)	1	1	1	1	1	1	1	1

«Қазақстан тарихы» оқу пәні бойынша негізгі Үлгілік оқу бағдарламасына сәйкес 10-11-сыныптарда әр оқу тоқсанының соңында «Зерттеу жұмысы» сабағын өткізу қарастырылған. Зерттеу жұмысын жүргізудің мақсаты: теориялық материалды зерттеу тақырыптарының жеке аспектілері бойынша жүйелеу, терең талдау жасау және жалпылау.
"Қазақстан тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы
жаратылыстану-математикалық бағыт, қоғамдық-гуманитарлық бағыт
10а-б-сынып, аптасына – 2 сағат, барлығы 72 сағат

№	Ауыспалы тақырыптар /бөлім атаулары/		Сабақтар тақырыптары			Оқыту мақсаттары.		Сағат  саны	Уақыты	Ескерту
									А-Б
	1- тоқсан    17 сағат
1	Орталық Азия өркениеттері: саналуандылығы және мәдени ортақтығы		Орталық Азия: ұғымының тарихи және географиялық аспектілері			10.1.1. 1-«Орталық Азия» түсінігін аймақтың тарихи және географиялық ерекшеліктерін сипаттау үшін пайдалану		1	2.09
2								1	5.09
3			Орталық Азияның дәстүрлі өркениеттерін зерттеу тарихы			10.1.1.2-әлемдік өркениеттегі Орталық Азияның рөлі туралы ғалымдардың пікірін зерттеу		1	9.09
4								1	12.09
5			Орталық Азия өркениеттерінің  ежелгі ошақтары			10.1.1.3- Орталық Азия өркениеттерінің ежелгі ошақтарының ерекшеліктерін сипаттау		1	16.09
6								1	19.09
7	«Ұлы Дала өркениеті		«Ұлы Дала»:  тарихи-географиялық сипаттамасы			10.1.2.1-картаны пайдаланып «Ұлы Дала» тарихи-географиялық аймағын анықтау; 10.1.2.2-тарихи дерек көздерді талдау негізінде «Ұлы Дала» ұғымының мәнін түсіндіру		1	23.09	Б№399
8								1	26.09
9			Ұлы дала өркениетінің қайнар көзі және қалыптасуының ерекшеліктері (энеолит, қола дәуірі)			10.1.2.3-Ұлы дала өркениетінің пайда болуы мен қалыптасу  ерекшеліктерін түсіндіру; 10.1.2.4- Қазақстан аумағындағы ежелгі археологиялық мәдениеттердің ерекшеліктерін сипаттау; 10.1.2.5-Ұлы Дала ежелгі мәдениеттерінің сабақтастығын және өзара байланысын талдау		1	30.09
10								1	3.10
11			Ерте көшпенділер дәуіріндегі Ұлы Дала өркениеті			10.1.2.6-«Өркениет» ұғымын айқындау критерийлерін пайдалана отырып, Ұлы Дала көшпелі өркениетінің ерекшеліктерін сипаттау; 10.1.2.7 -әртүрлі көзқарастарды талдау арқылы ерте көшпенділер өркениетінің әлемдік тарихи процестер барысына әсерін бағалау		1	7.10
12								1	10.10
13	Орталық Азия және әлемдік өркениет		Әлемдік мәдениеттің дамуына Орталық Азия халықтарының қосқан үлесі			10.1.3.1- Орталық Азия халықтарының материалдық мәдениет жетістіктерін талдау арқылы адамзаттың дамуына қосқан үлесін қорытындылау; 10.1.3.2 -Орталық Азия халықтарының рухани мәдениеті мен ғылым саласындағы жетістіктерін талдау арқылы адамзаттың дамуына қосқан үлесін қорытындылау 10.1.1.1 10.1.2.1  10.1.2.5		1	14.10
14			Әлемдік мәдениеттің дамуына Орталық Азия халықтарының қосқан үлесі БЖБ№1					1	17.10
15	Зерттеу жұмысы		Әлемдік өркениет тарихындағы Ұлы Дала			Тоқсан бойынша оқу мақсаттары		1	21.10
16			ТЖБ №1				10.1.1.2 10.1.2.4 10.1.2.7 10.1.3.1	1	24.10
17	Зерттеу жұмысы		Әлемдік өркениет тарихындағы Ұлы Дала				Тоқсан бойынша оқу мақсаттары	1	28.10
	2-тоқсан     16 сағат
18	Қазақ халқының шығу тегі		Қазақстандағы  этногенез және этникалық процестер		10.2.1.1 -Қазақстандағы этникалық процестерді түсіндіру үшін «антропогенез», «этногенез», «этнос» ұғымдарын пайдалану; 10.2.1.2 -этникалық процестердің сабақтастығын анықтай отырып, Қазақстан аумағындағы этногенездің кезеңдерін айқындау			1	7.11
19								1	11.11
20								1	14.11
21								1	18.11
22	Дәстүрлі қазақ қоғамы: этникалық құрылымы және әлеуметтік ұйымдасуы		Қазақтардың ру-тайпалық құрылымы қалыптасуының тарихи шарттары		10.2.2.1 -қазақтардың этникалық құрылымын сипаттау үшін «ру», «тайпа », «жүз», « ата-жұрт», «ата-мекен» ұғымдарын пайдалану; 10.2.2.2 -тарихи кезеңдерді талдау негізінде қазақтардың ру-тайпалық ұйымдасу түрінің қалыптасу алғышарттарын талдау; 10.2.2.8 - туған жердің мәдениеті, салт дәстүрінің маңызына баға беруде «мәдени-генетикалық код» ұғымын қолдану			1	21.11
23								1	25.11
24								1	28.11
25			Қазақтардың ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктері		10.2.2.3 -қазақтардың ру-тайпалық құрылымының ерекшеліктерін ауызша тарихнама негізінде түсіндіру (шежіре, генеалогиялық аңыздар); 10.2.2.4 -қазақ көшпелі өркениетінің ерекшеліктерін ескере отырып, туыстық принциптердің және рулық құрылымның функционал- дық маңызын түсіндіру; 10.2.2.5 -қазақтардың ру-тайпалық ұйымдасуының біріктіруші рөлін түсіндіру			1	2.12
26								1	5.12
27								1	9.12
28			Дәстүрлі қазақ қоғамының әлеуметтік жіктелуінің ерекшеліктері		10.2.2.6 -қазақтардың әлеуметтік жіктелуіне тән ерекшеліктерді анықтау үшін «ақсүйек», «қарасүйек », «хан», «сұлтан», «би», «батыр» ұғымдарын пайдалану; 10.2.2.7 -дәстүрлі қазақ қоғамын- дағы әлеуметтік институттардың функционалдық рөлін түсіндіру 10.2.1.1  10.2.2.1  10.2.2.4			1	12.12
29								1	16.12
30			Дәстүрлі қазақ қоғамының әлеуметтік жіктелуінің ерекшеліктері    БЖБ №2					1	19.12
31	Зерттеу жұмысы		Дәстүрлі қазақ қоғамының этноәлеуметтік ұйымдасуы		Тоқсан бойынша оқу мақсаттары			1	23.12
32			ТЖБ №2		10.2.1.2 10.2.2.2 10.2.2.8 10.2.2.6			1	26.12
33	Зерттеу жұмысы		Дәстүрлі қазақ қоғамының этноәлеуметтік ұйымдасуы		Тоқсан бойынша оқу мақсаттары			1	30.12
	3-тоқсан        20 сағат
34	Қазақстан территориясындағы ерте мемлекеттер		Қазақстан аумағындағы ерте мемлекеттердің саяси ұйымдасуы			10.3.1.1 -Қазақстандағы ерте көшпенділердегі мемлекеттілік белгілерін анықтау үшін «мемлекет», «билік », «саяси ұйым» ұғымдарын пайдалану; 10.3.1.2 -Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.1.3 -Қазақстан территориясындағы ерте мемлекеттердің саяси құрылымының ерекшеліктерін сипаттау		1	9.01
35								1	13.01
36	Ұлы Дала көшпенділерінің империялары		Түркі империясы - көшпенділер мемлекеттілігінің классикалық үлгісі. Түркі империясының мұрагерлері			10.3.1.2 -Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.2.1 -деректерді талдау негізінде түркі мемлекеттерінің дамуын зерттеу, мемлекет құрылысындағы сабақтастықты анықтау; 10.3.2.2 -ерте және дамыған орта ғасырлардағы түркі мемлекеттерінің геосаяси белсенділігін сипаттау; 10.3.2.3 -Түркі әлемінің қалыптасуы мен дамуындағы Түркі империясының рөлін бағалау		1	16.01
37								1	20.01
38			Шыңғысхан империясы және оның мұрагерлері			10.3.1.2 -Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.2.4 -мемлекет құрылысындағы сабақтастықты анықтай отырып, Қазақстан аумағында ұлыс жүйесінің дамуын зерттеу; 10.3.2.5 -XIII -XV ғасырлардағы мемлекеттердің геосаяси белсенділігін сипаттау арқылы, олардың Еуразиядағы тарихи процестердің барысына әсер ету дәрежесін анықтау		1	23.01
39								1	27.01
40	Қазақ хандығы - Орталық Азиядағы алғашқы ұлттық мемлекет		Ақ Орда - Қазақ хандығының негізі			10.3.1.2 - Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.3.1 -Ақ Орда және Қазақ хандығының тарихи сабақтастығын анықтау		1	30.01
41								1	3.02
42			Қазақ хандығы: мемлекеттің саяси институттары			10.3.1.2 -Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.3.2 -Қазақ хандығының құрылуын Қазақстан аумағындағы тарихи процестердің заңды нәтижесі ретінде тұжырымдау; 10.3.3.3-мемлекет құрылысындағы сабақтастықты анықтай отырып, Қазақ хандығының саяси институттарының ерекшеліктерін зерттеу		1	6.02
43								1	10.02
44								1	13.02
45	Тәуелсіздікке жол және ұлттық мемлекеттіліктің қайта жаңғыртылуы		Мемлекеттік егемендікті қалпына келтіру жолындағы қазақ халқының күресі			10.3.4.1 -Қазақстанның мемлекеттік егемендігінен айрылуының себеп-салдарын анықтау; 10.3.4.2 -қазақ халқының мемлекеттік егемендікті қалпына келтіру үшін жүргізген күресін зерттеу; 10.3.4.3 -Түркістан (Қоқан) және Алаш автономиясы түрінде мемлекеттік егемендікті қалпына келтіру тарихын зерттеу		1	17.02
46								1	20.02
47			Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік түрі			10.3.1.2 - Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.4.4 -Қазақ мемлекеттілігінің кеңестік түрін түсіндіру үшін «автономдық кеңес республикасы», «кеңес одағы республикасы», «унитарлы мемлекет» ұғымдарын пайдалану; 10.3.4.5 -Кеңестік кезеңдегі Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуының жетістіктері мен қайшылықтарын талдау		1	24.02
48								1	27.02
49			Ұлттық мемлекеттіліктің жаңғыртылуы			10.3.1.2 -Қазақстанда мемлекеттіліктің қалыптасуының тарихи кезеңдерін түсіндіру; 10.3.4.6 -Ұлттық мемлекеттіліктің жаңғыртылуындағы Тұңғыш Президент Н.Ә. Назарбаевтың рөлін анықтау; 10.3.4.7-мемлекеттік стратегиялар мен бағдарламалардың мазмұнын зерттей отырып Қазақстан Республикасының даму бағдарларын болжау 10.3.2.5 10.3.3.1		1	3.03
50			Ұлттық мемлекеттіліктің жаңғыртылуы БЖБ№3					1	6.03
51	Зерттеу жұмысы			Қазақ мемлекеттілігінің эволюциясы		Тоқсан бойынша оқу мақсаттары		1	10.03
52			ТЖБ№3			10.3.1.2  10.3.3.2  10.3.4.5  10.3.2.3		1	13.03
53	Зерттеу жұмысы		Қазақ мемлекеттілігінің эволюциясы			Тоқсан бойынша оқу мақсаттары		1	17.03
	4-тоқсан        19 сағат
54	Қазақ халқының дәстүрлі мәдениеті - дала өркениетінің мұрасы	Қазақ халқының материалдық мәдениеті және қолданбалы қолөнері			10.4.1.1 -Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдалану; 10.4.1.2 -қазақ халқының материалдық мәдениетінің маңызды жетістіктерін анықтау- Қазақстан аумағындағы тарихи-этнографиялық үдерістердің сабақтастығын талдау			1	27.03
55								1	31.03
56								1	3.04
57		Қазақтардың дәстүрлі дүниетанымы			10.4.1.3 -қазақ халқының дәстүрлі дүниетанымын анықтау үшін «әдет-ғұрып» «рәсім», «салт-дәстүр», «діл (менталитет)» ұғымдарын пайдалану; 10.4.1.4 -қазақ халқының рухани-адамгершілік құндылықтарын салт-дәстүрлерді зерттеу негізінде түсіндіру			1	7.04
58								1	10.04
59								1	14.04
60		Тарихи және мәдени ескерткіштер			10.4.1.5 -дала өркениетінің белгілі тарихи және мәдени ескерткіштерін зерттеу; 10.4.1.6 -типологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, тарихи және мәдени ескерткіштерді классификациялау			1	17.04
61								1	21.04
62		Қазақ халқының әдеби және музыкалық мұрасы			10.4.1.7 -Қазақ халқының мәдени мұрасындағы ауыз әдебиетінің маңызын анықтау; 10.4.1.8 -халықтың рухани -адамгершілік құндылықтарын сипаттайтын қазақ әдебиетінің маңызды жетістіктерін анықтау; 10.4.1.9 -фольклор және зерттеушілер еңбектерінің негізінде дәстүрлі музыкалық мәдениеттің бастаулары мен ерекшеліктерін анықтау			1	24.04
63								1	28.04
64								1	1.05
65	Кеңестік кезеңдегі Қазақстан мәдениеті	Кеңестік кезеңдегі мәдениет саласындағы жетістіктер мен қайшылықтар			10.4.2.1 -Кеңестік дәуірдегі Қазақстан мәдениеті саласындағы жаңа бағыттарды және жанрларды анықтау; 10.4.2.2 -кеңестік дәуірдегі мәдениеттің даму ерекшеліктерін қорытындылай отырып, жетістіктер мен қайшылықтарды талдау			1	5.05
66								1	8.05
67								1	12.05
68	Ұлттық жаңғыру кезеңіндегі мәдениет	Мәдениеттің қазіргі кезеңдегі дамуы БЖБ№4			10.4.3.1 -Қазақстан Республикасының мәдениет саласындағы жаңа бағыттарын және жанрларды сипаттау; 10.4.3.2 -халықаралық мәдени кеңістікке кірігу процесін түсіндіру; 10.4.3.3 - ұлттық мәдениет туралы білімді қорытындылау; 10.4.3.4 – халықтың тарихи мәдени мұрасының маңызын зерттеуде «Туған жер» ұғымын қолдану 10.4.1.7  10.4.2.1 10.4.3.3			1	15.05
69								1	19.05
70		Мәдениеттің қазіргі кезеңдегі дамуы						1	22.05
71		ТЖБ №4			10.4.1.3 10.4.1.5  10.4.2.2  10.4.3.2			1	26.05
72	Зерттеу жұмысы	Мәдениет және дәстүр – ұлттың генетикалық коды						1	29.05

Түсінік хат
Дүниежүзі тарихы
«2022-2023 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы» әдістемелік нұсқау хаты Нұр-Сұлтан, 2022 жыл;
Оқу пәнінің мақсаты - дүниежүзі тарихының негізгі оқиғалары мен процестерін оқу негізінде тарихи санасы қалыптасқан, азаматтық-патриоттық қасиеттерге ие, ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтарды құрметтейтін, тарихи білім мен дағдыларын оқу процесінде және әлеуметтік жағдайда белсенді әрі шығармашылықпен қолдана алатын тұлға қалыптастыру. 
«Білімді ұлт» «Сапалы білім беру» Ұлттық жобасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 726 қаулысы
 «Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының педагогтері жүргізу үшін міндетті құжаттардың тізбесін және олардың нысандарын бекіту туралы» (ҚР БҒМ 2020 жылғы 6 сәуірдегі № 130 бұйрығы,өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы 2021 жылғы 16 қыркүйектегі №472 бұйрығы, 2022 жылғы 27 тамыздағы №382 бұйрығы); 
 «Жалпы білім  беру ұйымдарында арналған  жалпы білім беретін пәндердің,  бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім деңгейлерінің таңдау курстарының үлгілік   оқу бағдарламаларын бекіту туралы»    ҚР Оқу-ағарту министрінің  2022 жылғы 16 қыркүйектегі №399  бұйрығы. /осы бұйрыққа 119, 120 қосымшаға сәйкес/
Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022жылғы 3 тамыздағы №348 бұйрығымен бекітілген жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының 34-тармағына сәйкес 10-11-сыныптарда «Дүниежүзі тарихы» оқу пәні екі оқыту бағыты бойынша сабақтар өткізу кезінде сыныптарды топтарға бөлуге білім беру санына қарамастан қалалық, ауылдық білім беру ұйымдарында, шағын жинақталған мектептерде сабақ өткізу кезінде жол беріледі.
Республиканың жалпы білім беретін мектептеріндегі оқу процесі ҚР Білім және   ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы №500 бұйрығымен бекітілген Үлгілік оқу жоспарларымен (өзгерістер 2022 жылғы 26 қаңтардағы №25 бұйрығымен енгізілген) жүзеге асырылады. 
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы 18 наурыздағы № 125 бұйрығымен бекітілген «Орта білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, олпрға аралық және қорытынды аттестаттау жүргізудің үлгілік қағидаларының (ҚР БҒМ 2022 жылғы 12 мамырдағы №193 бұйрығымен енгізілген) 12-тармағына сәйкес бөлім бойынша жиынтық бағалау тоқсанына үш реттен артық өткізілмейді және бөлімді екі кезеңде өткізуге болады
 ҚР оқу –ағарту министрінің «2022-2023 оқу жылының басталуы, ұзақтығы және каникул күндері туралы» 2022 жылғы 12 тамыздағы №363 бұйрығы
 «Дүниежүзі тарихы» оқу пәні бойынша 5-11 сыныптарға арналған оқу жүктемесінің көлемі 18.3-кестеде көрсетілген.
Кесте18.3.«Дүниежүзі тарихы» оқу пәні бойынша 5-11сыныптарға арналған оқу жүктемесінің көлемі

		Апталық	Жылдық	Апталық	Жылдық
10-11(ҚГБ)	Дүниежүзітарихы	2	72	3	108
10-11(ЖМБ)	Дүниежүзітарихы	1	36	2	72

Үлгілік оқу бағдарламаларына (негізгі және төмендетілген оқу жүктемесі бойынша ) сәйкес 5-11-сыныптарда оқытылатын «Дүние жүзі тарихы» оқу пәнінен өткізілетін бөлім бойынша жиынтық бағалау саны 18.4-кестеде көрсетілген.
18.4-кесте.« Дүние жүзі тарихы » пәні бойынша жиынтық бағалау саны
10-11-сыныптардағы жаратылыстану-математикабағытында (ҚР БҒМ  2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына 2022 жылғы 26 қаңтардағы бұйрықпен өзгерістер мен толықтырулар енгізілген ) « Дүние жүзі тарихы » пәнінің апталық жүктемесі 1 сағатты құрайды. Сондықтан, осы оқу жоспарларымен оқытылатын « Дүние жүзі тарихы » пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалау өткізілмейді, қорытынды баға жарты жылдыққа қойылады.
"Дүниежүзі тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 
жаратылыстану-математикалық бағыт
10а-сынып, аптасына – 1 сағат, барлығы - 36 сағат

№	Ауыспалы тақырыптар  /бөлім атаулары/		Сабақтар тақырыптары	Оқыту мақсаттары.	Сағат  саны	Уақыты	Ескерту
	1- тоқсан         8 сағат
1	Өркениет түсінігі және оның түрлері		«Өркениет» түсінігі	10.1.1.1 -тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды түсіндіру үшін «өркениет», «өркениет типі» терминдерін қолдану; 10.1.1.2 -«Өркениет» түсінігін зерттеудің негізгі әдістерін түсіндіру	1	7.09
2			Өркениеттің дәстүрлі (аграрлық）түрі: көшпелі және отырықшы-егіншілік	10.1.2.1 -өркениеттің дәстүрлі түрінің ерекшеліктерін түсіндіру; 10.1.2.2 -шаруашылық қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау	1	14.09
3			Өркениеттің индустриалдық даму кезеңі Өркениеттің постиндустриалды даму кезеңі	10.1.2.2 -шаруашылық  қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау; 10.1.2.3- өркениеттің индустриалды түрінің ерекшеліктерін түсіндіру 10.1.2.4 - өркениеттің постиндустриалды дамуының ерекшеліктерін түсіндіру; 10.1.2.5 -ақпараттық технологиялардың қазіргі өркениеттің дамуына әсерін анықтау	1	21.09
4	Әлем өркениеттерінің тарихы		Ежелгі әлем өркениеті	10.1.2.2 -шаруашылық  қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау; 10.1.3.1 -ежелгі өркениеттердің ерекшеліктерін талдау;	1	28.09	Б№399
5			Африка, Америка, Австралия және Океанияның дәстүрлі өркениеттері	10.1.2.2 -шаруашылық  қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау; 10.1.3.3-локальді өркениеттердің ерекшеліктерін талдау;	1	5.10
6			Әлемдік діндер және өркениеттердің дамуы	10.1.3.4-әлемдік діндердің даму кезеңдері мен ерекшеліктерін сипаттау; 10.1.3.6-қазіргі кездегі деструктивті діни ұйымдар мен ағымдардың қоғамға әсерін бағалау	1	12.10
7	Өркениеттердің өзара әрекеттесуі		Өркениеттер әрекеттестігінің сауда- экономикалық аясы  Өркениеттер әрекеттестігінің дипломатиялық аясы БЖБ№1	10.1.4.1 - себеп-салдарлық байланысты анықтай отырып, әлемдік сауданың өркениет дамуындағы рөлін анықтау;  10.1.4.2 - әлемдік экономиканың дамуындағы халықаралық ұйымдардың рөлін анықтау 10.1.4.3 - қазіргі өркениеттің дамуындағы дипломатияның рөлін анықтау 10.1.2.1  10.1.3.4   10.1.4.2	1	19.10
8			Өркениеттер әрекеттестігінің әскери-саяси аясы	10.1.4.4 – ежелгі және орта ғасырлардағы жаулап алушылық жорықтардың себептерін түсіндіру;  10.1.4.5 – қазіргі өркениеттің даму контекстінде әскери қақтығыстардың ерекшеліктері мен салдарларын анықтау	1	26.10
	2-тоқсан           8 сағат
9	Антропогенез және этногенез		Адамның шығу тегі теориялары	10.2.1.1 -антропогенездің  теорияларын жүйелеу және тұжырымдау	1	9.11
10			Этностардың пайда болуы және дамуы	10.2.1.2 -тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды түсіндіру үшін «этнос», «этногенез», «ұлт» ұғымдарын қолдану; 10.2.1.3 -әлем картасын пайдалана отырып  тарихи кезеңдердегі этникалық процестерді түсіндіру; 10.2.1.5 -жаһандану жағдайындағы этникалық және мәденилікті     сақтаудың маңыздылығын негіздеу	1	16.11
11					1	23.11
12	Әлем тарихындағы этносаралық қатынастар		Этносаралық қатынастар: проблемалары және қарама-қайшылықтары	10.2.2.1 -тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды түсіндіру үшін «ұлтшылдық», «шовинизм», «нәсілдік кемсітушілік» терминдерін қолдану; 10.2.2.2 -ұлтаралық қақтығыстардың пайда болуының себеп-салдарлық байланысын анықтау;	1	30.11
13			Этносаралық қатынастар: бейбіт өзара әрекеттестік тәсілдері	10.2.2.3 -ұлтаралық қатынастарды реттеудегі халықаралық ұйымдардың рөлін талдау; 10.2.2.4 – ұлтаралық келісімнің қазақстандық үлгісінің мысалында этностар арасындағы бейбіт әрекеттестіктің мүмкіндігін дәлелдеу	1	7.12
14	Қоғамның әлеуметтік ұйымдасуының тарихи формалары		Социогенез туралы теориялардың алуан түрлілігі	10.2.3.1 -тарихи процестерді түсіндіру үшін «социогенез», «формациялық әдіс», «өркениеттік әдіс» ұғымдарын қолдану; 10.2.3.2 -социгенездің  теорияларын жүйелеу және тұжырымдау	1	14.12
15			Қоғамның әлеуметтік ұйымдасуының тарихи формалары   БЖБ№2	10.2.3.3 -қоғамның әлеуметтік ұйымдасуының тарихи формаларын, оларға тән белгілерін анықтай отырып түсіндіру; 10.2.3.4 -қазіргі қоғамның әлеуметтік стратификациясын зерттеу 10.2.2.1 10.2.1.5 10.2.3.4	1	21.12
16			Қоғамның әлеуметтік ұйымда суының тарихи формалары	10.2.3.3 -қоғамның әлеуметтік ұйымдасуының тарихи формаларын, оларға тән белгілерін анықтай отырып түсіндіру; 10.2.3.4 -қазіргі қоғамның әлеуметтік стратификациясын зерттеу	1	28.12
	3 – тоқсан         10 сағат
17	Мемлекеттің тарихи типтері, формалары және саяси режимдер	Мемлекет түсінігі және саяси режимдердің түрлері		10.3.1.1-тарихи оқиғалар мен процестерді түсіндіру үшін «мемлекет», «билік», «басқару институты» терминдерін қолдану; 10.3.1.2 -деректерді талдау негізінде саяси режимдер түрлерінің мықты және әлсіз жақтарын анықтай отырып, салыстыру;	1	11.01
18	Әлем тарихының барысына әсер еткен әскери -саяси оқиғалар	Антикалық кезеңдегі әлемдік империялардың қалыптасуы		10.3.2.1 -деректерді қолдана отырып грек -парсы соғыстарының мысалында ерте империялардың пайда болу процесін түсіндіру; 10.3.2.2 -эллинизмді таратуда А.Македонскийдің жорықтарының рөлін бағалау	1	18.01
19		Ғұндардың жаулап алушылық жорықтары ежелгі заманнан ортағасырларға өтудің бір факторы ретінде		10.3.2.3 -халықтардың ұлы қоныс аударуының жағымды және жағымсыз салдарларын анықтау; 10.3.2.4 -тарихи деректердің негізінде антикалық дәуірден орта ғасырларға өту заңдылығын тұжырымдау	1	25.01
20		Араб шапқыншылықтары     мен Крест жорықтары		10.3.2.5 -дәйекті қорытындылар жасай отырып, араб шапқыншылықтары мен мен крест жорықтарының себептерін анықтау;	1	1.02
21		Еуразия картасының өзгеруіне  Шыңғысхан жорықтарының ықпалы		10.3.2.6 -моңғол шапқыншылығының Еуразиядағы ұлттық мемлекеттердің қалыптасу процесіне әсерін талдау; 10.3.2.7 -әлемдегі өзгерістерді зерттей отырып моңғол шапқыншылығының салдарларын бағалау	1	8.02
22		Еуропаның өзгеруіне Наполеон жорықтарының әсері		10.3.2.8 - Наполеон соғыстары мен Еуропа мемлекеттеріндегі капиталистік дамудың ілгерілеуі арасындағы себеп-салдарлық байланысты орнату; 10.3.2.9 -Наполеон Кодексінің Еуропадағы либералды қоғамдық идеялардың таралуындағы маңыздылығын бағалау	1	15.02
23		ХХ ғасырдағы дүниежүзілік соғыстардың халықаралық қатынастар жүйесіне әсері		10.3.2.10 -тарихи құжаттарды талдау негізінде Бірінші және Екінші дүниежүзілік соғыстардың себептері мен салдарларын түсіндіру; 10.3.2.11-Версаль-Вашингтон және Ялта-Потсдам жүйелерінің тиімділігін және олардың қазіргі заманға әсерін бағалау;	1	22.02
24	Революция лар қоғам өзгеруінің бір факторы ретінде	Буржуазиялық революциялар – индустриалды қоғамның құрылуының катализаторы		10.3.3.1 -аграрлы қоғамнан индустриалды қоғамға өту заңдылықтарын тұжырымдау; 10.3.3.2 -буржуазиялық революциялардың нәтижесіндегі әлеуметтік құрылымдағы өзгерістерді түсіндіру;	1	1.03
25		Социалистік революция әлеуметтік теңдік идеяларын жүзеге асырудың радикалды әдісі ретінде       БЖБ№3		10.3.3.3 -социалисттік революцияның мәнін түсіну үшін әлеуметтік теңдік идеясының даму кезеңдерін зерттеу; 10.3.3.4 - капитализмнен социализмге өтудің әлеуметтік-экономикалық және саяси алғышарттарын анықтау; 10.3.1.2 10.3.2.7 10.3.2.10	1	8.03
26		Қазіргі кездегі революциялар: себептері мен салдары		10.3.3.6 -Шығыс Еуропадағы «барқыт» революцияларының  мазмұны мен нәтижелерін талдау; 10.3.3.7 - «араб көктемі» және «түрлі-түсті революциялардың» ішкі және сыртқы факторларын анықтау;	1	15.03
	4 – тоқсан       10 сағат
27	Адамзаттың мәдени мұрасын сақтап қалу жолдары	Адамзаттың тарихи-мәдени мұрасын сақтап қалудағы ЮНЕСКО-ның қызметі		10.4.1.1 -ЮНЕСКО қызметін мысалға ала отырып тарихи-мәдени мұраны сақтау жолдарын түсіндіру; 10.4.1.2 -ЮНЕСКО-ның Әлемдік мұра нысандар тізімі ескерткіштерінің мысалында тарихи-мәдени мұраның маңыздылығын анықтау	1	29.03
28		Әлемнің ең ірі мұражайлары: адамзаттың тарихи зердесінің қазынасы		10.4.1.3 -әлемнің ең ірі мұражайларын зерттеп, ерекшеліктерін анықтау; 10.4.1.4 - әлем халықтарының тарихи-мәдени мұрасын зерттеу және сақтап қалудағы мұражайлардың рөлін түсіндіру;	1	5.04
29					1	12.04
30	Өнер-қоғам дамуының бейнесі	Тарихи процестер контекстіндегі өнердің бағыттары мен стильдері		10.4.2.1 -қоғамдағы өзгерістерді түсіну үшін «абстракцианизм», «модернизм», «постмодернизм», «авангардизм», «футуризм», «кубизм», «сюрреализм», «экспрессионизм», «гиперреализм», «хайтек» терминдерін қолдану; 10.4.2.2 -өнердің стильдері мен бағыттарының дамуына қоғамдық процестердің әсерін анықтау; 10.4.2.3 -әлем мәдениетінің көрнекті өкілдерінің шығармашылық туындыларын талдап, олардың ерекшеліктерін анықтау	1	19.04
31					1	26.04
32		Заманауи өнердің даму тенденциялары		10.4.2.4 -өзгерістер пен сабақтастықтарды анықтай отырып, қазіргі кездегі өнердің даму тенденцияларын анықтау; 10.4.2.5 -бұқаралық мәдениеттің ерекшеліктерін түсіндіріп, оның қазіргі қоғамға әсерін талдау	1	3.05
33	Қазіргі қоғамның рухани-адамгер шілік құндылық тары	Тарихи оқиғалар контекстіндегі құндылықтардың өзгеруі		10.4.3.1 –қоғамның тарихи даму контекстіндегі рухани-адамгершілік құндылықтардың өзгеруінің мысалдарын зерттеу; 10.4.3.2 -қоғамның моральдық құндылықтарын қайта бағалауға септігін тигізген XX ғасырдың тарихи оқиғаларының ерекшеліктерін анықтау	1	10.05
34					1	17.05
35		Жаһандану жағдайындағы рухани-адамгершілік құндылықтардың өзгеру мәселесі БЖБ№4		10.4.3.3 -қоғамның тұрақты дамуы үшін қазіргі әлемнің жалпыадамзаттық адамгершілік құндылықтардың маңызын түсіндіру; 10.4.3.4 -жаһанданудың ұлттық-мәдени дамуға әсерін талдау; 10.4.1.3    10.4.2.5 10.4.3.1	1	24.05
36		Жаһандану жағдайындағы рухани-адамгершілік құндылықтардың өзгеру мәселесі			1	31.05

"Дүниежүзі тарихы" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 
қоғамдық-гуманитарлық бағыт
10-сынып, аптасына – 2 сағат, барлығы 72 сағат

№	Ауыспалы тақырыптар  /бөлім атаулары/	Сабақтар тақырыптары	Оқыту мақсаттары.	Сағат саны		Уақыты		Ескерту
	1- тоқсан        17 сағат
1	Өркениет: зерттеудің теориялары мен әдістері	«Өркениет» түсінігі	10.1.1.1 -тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды түсіндіру үшін «өркениет», «өркениет типі» терминдерін қолдану; 10.1.1.2 -«Өркениет» түсінігін зерттеудің негізгі әдістерін түсіндіру		1		1.09
2	Өркениет тердің жіктелуі	Өркениеттің дәстүрлі (аграрлық）түрі: көшпелі және отырықшы-егіншілік	10.1.2.1 -өркениеттің дәстүрлі түрінің ерекшеліктерін түсіндіру; 10.1.2.2 -шаруашылық қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау		1		6.09
3		Өркениеттің индустриалдық даму кезеңі	10.1.2.2 -шаруашылық  қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау; 10.1.2.3- өркениеттің индустриалды түрінің ерекшеліктерін түсіндіру		1		9.09
4		Өркениеттің постиндустриалды даму кезеңі	10.1.2.4 - өркениеттің постиндустриалды дамуының ерекшеліктерін түсіндіру; 10.1.2.5 -ақпараттық технологиялардың қазіргі өркениеттің дамуына әсерін анықтау		1		13.09
5	Әлем өркениеттерінің тарихы	Ежелгі әлем өркениеті	10.1.2.2 -шаруашылық  қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау; 10.1.3.1 -ежелгі өркениеттердің ерекшеліктерін оларға тән белгілерін салыстырмалы талдау негізінде анықтау; 10.1.3.2 -ежелгі өркениеттердің дамуына діни сенімдердің әсерін анықтау; 10.1.3.3 -мемлекет пен қоғамның дамуы туралы ежелгі философиялық ілімдерді зерттеу		1		15.09
6					1		20.09
7		Африка, Америка, Австралия және Океанияның дәстүрлі өркениеттері	10.1.2.2 -шаруашылық  қызмет пен өркениеттік даму арасындағы байланысты талдау; 10.1.3.3-локальді өркениеттердің ерекшеліктерін талдау;		1		22.09		Б№399
8					1		27.09
9		Әлемдік діндер және өркениеттердің дамуы	10.1.3.4-әлемдік діндердің даму кезеңдері мен ерекшеліктерін сипаттау; 10.1.3.5-қазіргі кездегі өркениет жағдайында әлемдік діндердің даму тенденцияларын анықтау; 10.1.3.6-қазіргі кездегі деструктивті діни ұйымдар мен ағымдардың қоғамға әсерін бағалау		1		29.09
10					1		4.10
11	Өркениеттердің өзара әрекеттесуі	Өркениеттер әрекеттестігінің сауда- экономикалық аясы	10.1.4.1 - себеп-салдарлық байланысты анықтай отырып, әлемдік сауданың өркениет дамуындағы рөлін анықтау;  10.1.4.2 - әлемдік экономиканың дамуындағы халықаралық ұйымдардың рөлін анықтау		1		6.10
12		Өркениеттер әрекеттестігінің дипломатиялық аясы	10.1.4.3 - қазіргі өркениеттің дамуындағы дипломатияның рөлін анықтау		1		11.10
13		Өркениеттер әрекеттестігінің әскери-саяси аясы	10.1.4.4 - ежелгі және орта ғасырлардағы жаулап алушылық жорықтардың себептерін түсіндіру;  10.1.4.5 - отаршыл экспансия мен қазіргі замандағы жаһандық мәселе лердің себеп-салдарлық байланысын анықтау 10.1.4.6 - қазіргі өркениеттің даму контекстінде әскери қақтығыстардың ерекшеліктері мен салдарларын анықтау		1		13.10
14		Мәдениеттер диалогі        БЖБ№1	10.1.4.7 -  өркениеттердің жетістіктерін зерттей отырып, мәдениеттердің өзара әрекеттестігі мен өзара ықпалын сипаттау; 10.1.4.8 - жаһанданудың жағымды және жағымсыз жақтарын анықтай отырып, оның қоғамның рухани дамуына әсерін бағалау 10.1.2.1  10.1.2.5  10.1.3.4  10.1.4.6		1		18.10
15					1		20.10
16		ТЖБ№1	10.1.1.2 10.1.2.2  10.1.3.1 10.1.3.610.1.4.5		1		25.10
17	Зерттеу жұмысы	Әлемдік тарих тұрғысындағы өркениеттердің өзара әрекеттестігімен өзара ықпал ету тәсілдері	Тоқсан бойынша оқу мақсаттары		1		27.10
	2-тоқсан           16 сағат
18	Антропогенез және этногенез	Адамның шығу тегі теориялары	10.2.1.1 -антропогенездің  теорияларын жүйелеу және тұжырымдау	1		8.11
19				1		10.11
20		Этностардың пайда болуы  және дамуы	10.2.1.2 -тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды түсіндіру үшін «этнос», «этногенез», «ұлт» ұғымдарын қолдану; 10.2.1.3 -әлем картасын пайдалана отырып  тарихи кезеңдердегі этникалық процестерді түсіндіру; 10.2.1.5 -жаһандану жағдайындағы этникалық және мәденилікті     сақтаудың маңыздылығын негіздеу	1		15.11
21				1		17.11
22				1		22.11
23	Әлем тарихындағы этносаралық қатынастар	Этносаралық қатынастар: проблемалары және қарама-қайшылықтары	10.2.2.1 -тарихи оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды түсіндіру үшін «ұлтшылдық», «шовинизм», «нәсілдік кемсітушілік»терминдерін қолдану; 10.2.2.2 -ұлтаралық қақтығыстардың пайда болуының себеп-салдарлық байланысын анықтау; 10.2.2.3 -тарихи оқиғаларды талдау негізінде қазіргі кездегі ұлтаралық қатынастардың сипатын бағалау	1		24.11
24				1		29.11
25				1		1.12
26		Этносаралық қатынастар: бейбіт өзара әрекеттестік тәсілдері	10.2.2.4 -ұлтаралық қатынастарды реттеудегі халықаралық ұйымдардың рөлін талдау; 10.2.2.5 -қазіргі кездегі интеграциялық процестердің тиімділігін бағалау; 10.2.2.6 – ұлтаралық келісімнің қазақстандық үлгісінің мысалында этностар арасындағы бейбіт әрекеттестіктің мүмкіндігін дәлелдеу	1		6.12
27				1		8.12
28	Қоғамның әлеуметтік ұйымдасуының тарихи формалары	Социогенез туралы теориялардың алуан түрлілігі	10.2.3.1 -тарихи процестерді түсіндіру үшін «социогенез», «формациялық әдіс», «өркениеттік әдіс» ұғымдарын қолдану; 10.2.3.2 -социгенездің  теорияларын жүйелеу және тұжырымдау	1		13.12
29				1		15.12
30		Қоғамның әлеуметтік БЖБ№2 ұйымдасуының тарихи формалары	10.2.1.2  10.2.2.2  10.2.2.4  10.2.3.2  10.2.3.3 -қоғамның әлеуметтік ұйымдасуының тарихи формаларын, оларға тән белгілерін анықтай отырып түсіндіру; 10.2.3.4 -қазіргі қоғамның әлеуметтік стратификациясын зерттеу	1		20.12
31				1		22.12
32		ТЖБ№2	10.2.1.1 10.2.1.4     10.2.1.610.2.3.1 10.2.2.1	1		27.12
33	Зерттеу жұмысы	Әлем тарихындағы этникалық және әлеуметтік процестер	Тоқсан бойынша оқу мақсаттары	1		29.12
	3 тоқсан         20 сағат
34	Мемлекеттің тарихи типтері, формалары және саяси режимдер	Мемлекет түсінігі. Мемлекеттің пайда болуы	10.3.1.1-тарихи оқиғалар мен процестерді түсіндіру үшін «мемлекет», «билік», «басқару институты» терминдерін қолдану;	1		10.01
35				1		12.01
36		Саяси режимдердің типтері	10.3.1.2 -деректерді талдау негізінде саяси режимдер түрлерінің мықты және әлсіз жақтарын анықтай отырып, салыстыру; 10.3.1.3 - тоталитарлық саяси режимнен қазіргі замандағы демократияға ауысудың ерекшеліктерін талдау	1		17.01
37				1		19.01
38	Әлем тарихының барысына әсер еткен әскери -саяси оқиғалар	Антикалық кезеңдегі әлемдік империялардың қалыптасуы	10.3.2.1 -деректерді қолдана отырып грек -парсы соғыстарының мысалында ерте империялардың пайда болу процесін түсіндіру; 10.3.2.3 -эллинизмді таратуда А.Македонскийдің жорықтарының рөлін бағалау	1		24.01
39				1		26.01
40		Ғұндардың жаулап алушылық жорықтары ежелгі заманнан ортағасырларға өтудің бір факторы ретінде	10.3.2.3 -халықтардың ұлы қоныс аударуының жағымды және жағымсыз салдарларын анықтау; 10.3.2.4 -тарихи деректердің негізінде антикалық дәуірден орта – ғасырларға өту заңдылығын тұжырымдау	1		31.01
41				1		2.02
42		Араб шапқыншылықтары мен Крест жорықтары	10.3.2.5 -дәйекті қорытындылар жасай отырып, араб шапқыншылықтары мен мен крест жорықтарының себептерін анықтау;	1		7.02
43		Еуразия картасының өзгеруіне Шыңғысхан жорықтарының ықпалы	10.3.2.6 -моңғол шапқыншылығының Еуразиядағы ұлттық мемлекеттердің қалыптасу процесіне әсерін талдау; 10.3.2.7 -әлемдегі өзгерістерді зерттей отырып моңғол шапқыншылығының салдарларын бағалау	1		9.02
44				1		14.02
45		Еуропаның өзгеруіне Наполеон жорықтарының әсері	10.3.2.8 - Наполеон соғыстары мен Еуропа мемлекеттеріндегі капиталистік дамудың ілгерілеуі арасындағы себеп-салдарлық байланысты орнату; 10.3.2.9 -Наполеон Кодексінің Еуропадағы либералды қоғамдық идеялардың таралуындағы маңыздылығын бағалау	1		16.02
46		ХХ ғасырдағы дүниежүзілік соғыстардың халықаралық қатынастар жүйесіне әсері	10.3.2.10 -тарихи құжаттарды талдау негізінде Бірінші және Екінші дүниежүзілік соғыстардың себептері мен салдарларын түсіндіру; 10.3.2.11 -Версаль-Вашингтон және Ялта-Потсдам жүйелерінің тиімділігін және олардың қазіргі заманға әсерін бағалау; 10.3.2.12 -дүниежүзілік соғыстар кезеңінде халықаралық қатынастардың даму тенденцияларын талдау	1		21.02
47				1		23.02
48	Революция лар қоғам өзгеруінің бір факторы ретінде	Буржуазиялық революциялар – индустриалды қоғамның құрылуының катализаторы	10.3.3.1 -аграрлы қоғамнан индустриалды қоғамға өту заңдылықтарын тұжырымдау; 10.3.3.2 -буржуазиялық революциялардың нәтижесіндегі әлеуметтік құрылымдағы өзгерістерді түсіндіру; 10.3.3.3 -революциялардың жағымды және жағымсыз салдарларын бағалау	1		28.02
49				1		2.03
50		Социалистік революция әлеуметтік теңдік идеяларын жүзеге асырудың радикалды әдісі ретінде  БЖБ№3	10.3.3.4 -социалисттік революцияның мәнін түсіну үшін әлеуметтік теңдік идеясының даму кезеңдерін зерттеу; 10.3.3.5 - капитализмнен социализмге өтудің әлеуметтік-экономикалық және саяси алғышарттарын анықтау; 10.3.1.3      10.3.1.3 10.3.2.7 10.3.2.10	1		7.03
51		Қазіргі кездегі революциялар: себептері мен салдары	10.3.3.7 -Шығыс Еуропадағы «барқыт» революцияларының  мазмұны мен нәтижелерін талдау; 10.3.3.8 - «араб көктемі» және «түрлі-түсті революциялардың» ішкі және сыртқы факторларын анықтау; 10.3.3.9 -қоғамдық мәселелерді шешудің революциялық тәсілінің салдары жайлы қорытынды жасау	1		9.03
52		ТЖБ№3	10.3.1.510.3.2.610.3.2.1010.3.2.13 10.3.3.7	1		14.03
53	Зерттеу жұмысы	Әлеуметтік-экономикалық және саяси мәселелерді шешудің тәсілдері	Тоқсан бойынша оқу мақсаттары	1		16.03
	4 – тоқсан             19 сағат
54	Адамзаттың мәдени мұрасын сақтап қалу жолдары	Адамзаттың тарихи-мәдени мұрасын сақтап қалудағы ЮНЕСКО-ның қызметі	10.4.1.1 -ЮНЕСКО қызметін мысалға ала отырып тарихи-мәдени мұраны сақтау жолдарын түсіндіру; 10.4.1.2 -ЮНЕСКО-ның Әлемдік мұра нысандар тізімі ескерткіштерінің мысалында тарихи-мәдени мұраның маңыздылығын анықтау	1		28.03
55				1		30.03
56				1		4.04
57		Әлемнің ең ірі мұражайлары: адамзаттың тарихи зердесінің қазынасы	10.4.1.3 -әлемнің ең ірі мұражайларын зерттеп, ерекшеліктерін анықтау; 10.4.1.4 - әлем халықтарының тарихи-мәдени мұрасын зерттеу және сақтап қалудағы мұражайлардың рөлін түсіндіру;	1		6.04
58				1		11.04
59				1		13.04
60	Өнер – қоғам дамуының бейнесі	Тарихи процестер контекстіндегі өнердің бағыттары мен стильдері	10.4.2.1 -қоғамдағы өзгерістерді түсіну үшін «абстракцианизм», «модернизм», «постмодернизм», «авангардизм», «футуризм», «кубизм», «сюрреализм», «экспрессионизм», «гиперреализм», «хайтек» терминдерін қолдану; 10.4.2.2 -өнердің стильдері мен бағыттарының дамуына қоғамдық процестердің әсерін анықтау; 10.4.2.3 -әлем мәдениетінің көрнекті өкілдерінің шығармашылық туындыларын талдап, олардың ерекшеліктерін анықтау	1		18.04
61				1		20.04
62				1		25.04
63		Заманауи өнердің даму тенденциялары	10.4.2.4 -өзгерістер пен сабақтастықтарды анықтай отырып, қазіргі кездегі өнердің даму тенденцияларын анықтау; 10.4.2.5 -бұқаралық мәдениеттің ерекшеліктерін түсіндіріп, оның қазіргі қоғамға әсерін талдау	1		27.04
64				1		2.05
65	Қазіргі қоғамның рухани-адамгер шілік құндылық тары	Тарихи оқиғалар контекстіндегі құндылықтардың өзгеруі	10.4.3.1- қоғамның тарихи даму контекстіндегі рухани-адамгершілік құндылықтардың өзгеруінің мысалдарын зерттеу; 10.4.3.2 -қоғамның моральдық құндылықтарын қайта бағалауға септігін тигізген XX ғасырдың тарихи оқиғаларының ерекшеліктерін анықтау	1		4.05
66				1		9.05
67				1		11.05
68		Жаһандану жағдайындағы рухани-ада мгершілік құндылықтардың өзгеру мәселесі  БЖБ№4	10.4.3.3 -қоғамның тұрақты дамуы үшін қазіргі әлемнің жалпыадамзаттық адамгершілік құндылықтардың маңызын түсіндіру; 10.4.3.4 -жаһанданудың ұлттық-мәдени дамуға әсерін талдау;  10.4.3.5 -болашақтағы адамның моральдық бейнесін анықтай отырып, адамзаттың рухани-адамгершілік дамуының ықтимал жолдарын болжау 10.4.1.2  10.4.2.1	1		16.05
69				1		18.05
70				1		23.05
71		ТЖБ№4	10.4.1.110.4.3.110.4.2.410.4.2.510.4.1.4	1		25.05
72	Зерттеу жұмысы	Мәдениет адамзаттың рухани адамгершілік құндылықтардың бейнесі ретінде	Тоқсан бойынша оқу мақсаттары	1		30.05

                                                             
Түсінік хат
« Құқық негіздері » пәні
«2022-2023 оқу жылында Қазақстан Республикасының орта білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы» әдістемелік нұсқау хаты Нұр-Сұлтан, 2022 жыл;
Оқу пәнінің мақсаты – белсенді азаматтық ұстанымы бар, құқықтық тұрғыдан сауатты тұлғаны тәрбиелеу, құқықтық мәдениетті қалыптастыру, құқықтық білімді тәжірибеде қолдана алу дағыдыларын дамыту. 
«Білімді ұлт» «Сапалы білім беру» Ұлттық жобасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы № 726 қаулысы
 «Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім беру ұйымдарының педагогтері жүргізу үшін міндетті құжаттардың тізбесін және олардың нысандарын бекіту туралы» (ҚР БҒМ 2020 жылғы 6 сәуірдегі № 130 бұйрығы,өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы 2021 жылғы 16 қыркүйектегі №472 бұйрығы, 2022 жылғы 27 тамыздағы №382 бұйрығы); 
 «Жалпы білім  беру ұйымдарында арналған  жалпы білім беретін пәндердің,  бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім деңгейлерінің таңдау курстарының үлгілік   оқу бағдарламаларын бекіту туралы»    ҚР Оқу-ағарту министрінің  2022 жылғы 16 қыркүйектегі №399  бұйрығы. /осы бұйрыққа 121 қосымшаға сәйкес/
Қазақстан Республикасы   Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы №604 бұйрығымен бекітілген  Жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының 51-1 тармағына сәйкес 9 -10 - 11- сыныптарда « Адам Қоғам Құқық » және « Құқық негіздері » пәні бойынша сабақтар өткізу кезінде білім алушылар санына қарамастан сыныптарды топтарға бөлу, қалалық, ауылдық білім беру ұйымдарында, шағын жинақты мектептерде рұқсат етіледі (2020 жылғы 5 мамырдағы №182 бұйрығымен толықтырулар енгізілген).
Республиканың    жалпы   білім   беретін    мектептеріндегі   оқу   процесі ҚР Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8қарашадағы №500 бұйрығымен бекітілген Үлгілік оқу жоспарларымен (2022 жылғы 26 қаңтардағы №25бұйрығымен   өзгерістер мен толықтырулар енгізілген) жүргізіледі.
«Тиісті үлгідегі білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2018 жылғы 30 қазандағы №595 бұйрығына сәйкес білім беру ұйымдары меншік түрі мен нысанына қарамастан, үлгілік оқу жоспарын, оның ішінде оқу процесі жүзеге асырылатын қысқартылған оқу жүктемесі бар үлгілік оқу жоспарларын дербес таңдап алады.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы 18 наурыздағы № 125 бұйрығымен бекітілген «Орта білім беру ұйымдары үшін білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, олпрға аралық және қорытынды аттестаттау жүргізудің үлгілік қағидаларының (ҚР БҒМ 2022 жылғы 12 мамырдағы №193 бұйрығымен енгізілген) 12-тармағына сәйкес бөлім бойынша жиынтық бағалау тоқсанына үш реттен артық өткізілмейді және бөлімді екі кезеңде өткізуге болады
 ҚР оқу –ағарту министрінің «2022-2023 оқу жылының басталуы, ұзақтығы және каникул күндері туралы» 2022 жылғы 12 тамыздағы №363 бұйрығы
Үлгілік оқу жоспарының оқу түріне байланысты 9-11-cыныпта « Адам Қоғам Құқық » және « Құқық негіздері » оқу пәнін оқытуға бөлінген оқу  жүктемесінің  көлемі 18.5-кестеде берілген.     18.5-кесте – 9-11-сыныптарда «Құқық негіздері» пәнін оқытуға бөлінген оқу жүктемесінің көлемі
Үлгілік оқу бағдарламаларына (негізгі және төмендетілген оқу жүктемесі бойынша) сәйкес «Құқық негіздері» оқу пәнінен өткізілетін бөлім бойынша жиынтық бағалау саны 18.6-кестеде көрсетілген.   18.6-кесте. «Құқық негіздері» пәні бойынша жиынтық бағалау саны
10-11-сыныптарда1сағат көлемінде оқытылатын «Құқық негіздері» пәні бойынша тоқсандық жиынтық бағалау өткізілмейді, қорытынды баға жарты жылдыққа қойылады.
"Құқық негіздері" пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы 
жаратылыстану-математикалық бағыт, қоғамдық-гуманитарлық бағыт
10а-сынып, аптасына – 1 сағат, барлығы 36 сағат

№	Ауыспалы  тақырыптар /бөлім атаулары/	Сабақтар тақырыптары	Оқыту мақсаттары.	Сағат саны	Уақыты	Ескерту
	1-тоқсан              8 сағат
1	Мемлекет және құқық туралы негізгі ұғымдар	Құқықтың негізгі белгілері мен функциясы	10.1.1.1 - құқық белгілерін қорытындылай отырып ұғымын түсіндіру; 10.1.1.2 - құқықтың функционалдық маңызын нақты мысалдар арқылы ашу	1	7.09
2		Құқық жүйесі. Мемлекет құқықтың ерекше субъектісі ретінде	10.1.1.3 - құқық жүйесі және оның  негізгі элементтерін түсіндіру (құқық нормалары, сала, ішкі сала, құқықтық институт); 10.1.1.4 - мемлекетті құқық және құқықтық қатынастың негізгі субъектісі ретінде анықтау	1	14.09
3	Құқықтық мемлекет, азаматтық қоғам	Құқықтық мемлекет түсінігі және оның принциптері	10.1.2.1 - құқықтық мемлекеттің принципте рін айқындау; 10.1.2.2 - әлемдік тәжірибедегі құқықтық мемлекеттің мәні мен функционалдық маңызы туралы білімін көрсету	1	21.09
4		Азаматтық қоғам түсінігі, оның негізгі элементтері мен институттары	10.1.2.2 - конституциялық принциптер негізінде азаматтық қоғамның элементтері мен институттарын ажырату;	1	28.09	Б№399
5	Адам құқықтары түсінігі	Адам құқығы түсінігі және оның негізгі түрлері	10.1.3.1 - тұлғаның құқықтық мүмкіндіктері түсінігін көрсете отырып, адамның құқығы мен бостандығы ұғымдарын түсіндіру;  10.1.3.2 - адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын жіктеу (саяси, азаматтық, әлеуметтік, экономикалық және мәдени); 10.1.3.3 - адам құқықтары саласындағы халықаралық құжаттардың маңыздылығын бағалау (Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы, Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пакт, Экономикалық, әлеуметтік және және мәдени құқықтар туралы халықаралық пакт)	1	5.10
6				1	12.10
7	Сот төрелігінің принциптері. Құқық қорғау органдары	Сот төрелігінің принциптері  БЖБ №1	10.1.4.1 - сот төрелігінің принциптерін нақты мысалдар келтіре отырып түсіндіру 10.1.1.1  10.1.2.2 10.1.3.3	1	19.10
8		ҚР-ның құқық қорғау органдары	10.1.4.2 – ҚР-ның құқық қорғау органдарының функциялары мен құқықтық мәртебесін анықтау	1	26.10
	2-тоқсан              8 сағат
9	Қазақстан Республикасының конституциялық құқық жүйесі	ҚР-конституциялық құқығының институттары	10.2.1.1 - Конституциялық құқық институт тарын құқықтық норма жүйесі ретінде түсіндіру; 10.2.1.2 - Конституциялық құқықтың қайнар көздерін анықтау және олардың міндеттерін түсіндіру (Конституция, Конституциялық заңдар, Конституциялық Кеңестің актілері және тағы басқалар)	1	9.11
10	Әкімшілік құқық жүйесі	ҚР-дағы мемлекеттік басқарудың құқықтық реттелуі	10.2.2.1 - мемлекеттік басқарудың құқықтық реттелу ерекшеліктерін графикалық сызба құру арқылы түсіндіру	1	16.11
11	Экологиялық құқық негіздері	Экологиялық құқықтың құқықтық реттелу түсінігі мен нысаны	10.2.3.1 - экологиялық құқықтың құқықтық реттеу ұғымын және нысанын түсіндіру;  10.2.3.2 - экологиялық кодекс негізінде өзекті экологиялық проблемаларды шешудің құқықтық жолдарын ұсыну	1	23.11
12	Қылмыстық құқық жүйесі	Қылмыстық кодекс қылмыстық құқықтың негізгі қайнар көзі ретінде	10.2.4.1 - қылмыстық кодекстің мазмұны мен құрылымын анықтау;  10.2.4.2 - нақты өмірлік жағдаяттарды қылмыстық құқық нормаларына сәйкестендіру	1	30.11
13		Қылмыстық құқық бұзушылық және қылмыстық жауапкершілікке тартылатын тұлғалар	10.2.4.3 - нақты мысалдар арқылы қылмыстық теріс қылық пен қылмысты қоғамдық қауіптілік дәрежесіне сәйкес сипаттау; 10.2.4.4 - кәмелетке толмағандарды қылмыс тық жауапкершілікке тарту ерекшеліктерін құқықтық жағдаят мысалында анықтау	1	7.12
14		Қылмыстық жаза түсінігі және одан босату шарттары	10.2.4.5 - жеңілдететін және ауырлататын мән-жайларды ескере отырып қылмыстық құқық бұзушылықты бағалау;  10.2.4.6 - адамның қылмыстық жауаптылықтан босатылу шарттарын айқындау	1	14.12
15	ҚР-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүйесі	ҚР-ғы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске бағытталған құқықтық және саяси актілер  БЖБ №2	10.2.5.1 - сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағдарламалық-саяси және құқықтық актілердің негізгі ережелерін түсіндіру;  10.2.5.2 - нақты жағдаяттарды талдау кезінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заңның негізгі ережелерін пайдалану 10.2.3.2  10.2.4.2 10.2.5.2	1	21.12
16		ҚР-ғы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске бағытталған құқықтық және саяси актілер		1	28.12
	3-тоқсан               10 сағат
17	Азаматтық құқық жүйесі және оның негізгі институттары	Азаматтық құқықтың принциптері мен субъектілері	10.3.1.1 - Қазақстан Республикасының азаматтық құқығыың қайнар көздерін түсіндіру (Азаматтық кодексі, заңдар, заңға тәуелді актілер, Азаматтық кодексін толықтыратын және нақтылайтын ережелер);  10.3.1.2 - азаматтық құқық субъектілерін анықтау	1	11.01
18		Азаматтық құқықтың объектілері	10.3.1.3 - азаматтық құқық объектілерін олардың елеулі белгілері бойынша ажырата білу; 10.3.1.4 - нақты мысал негізінде жеке мүліктік емес құқықтардың ерекшеліктерін анықтау	1	18.01
19		Мәміле түсінігі және оның түрлері	10.3.1.5 - құқықтық жағдаят мысалында мәміле ұғымын және оның түрлерін түсіндіру	1	25.01
20		Меншік құқығы түсінігі және оның  қорғалуы	10.3.1.6 - мысалдар келтіре отырып, меншік құқығы ұғымын және оның негізгі өкілеттілігін түсіндіру; 10.3.1.7 - құқықтық жағдаятты (казусты) талдай отырып, меншік құқығын қорғау жолдарын түсіндіру	1	1.02
21		Міндеттемелік құқық	10.3.1.8 - заң терминдерін пайдаланып, міндеттемелік құқықтың мәнін ашу; 10.3.1.9 - міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ету тәсілдерін құқықтық жағдаятты талдай отырып анықтау	1	8.02
22	Тұтынушылар құқығы туралы заңнама	Қазақстан Республикасында тұтынушылар құқықтарының заңды түрде бекітілуі	10.3.2.1 - Қазақстан Республикасының тұтынушылар құқығы туралы заңына сәйкес құқықтық қатынастар субъектілерінің құқықтары мен міндеттерін анықтау; 10.3.2.2 - заң терминдерін пайдалана отырып, тұтынушылардың құқықтарын қорғау жолдарын нақты жағдаяттық мысалдармен (казустармен) түсіндіру	1	15.02
23	Отбасы құқығы жүйесі	Қазақстан Республикасындағы отбасы құқығының қайнар көздері	10.3.3.1 - отбасылық қарым-қатынастар саласындағы нормативтік құқықтық актілердің қажеттілігін түсіндіру («Қазақстан Республикасының неке және отбасы туралы кодексі», «Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңы»)	1	22.02
24		Қазақстан Республикасында отбасылық қарым-қатынастардың құқықтық реттелуі	10.3.3.2 - Қазақстан Республикасының отбасылық қарым-қатынастарының құқықтық реттелуінің негізгі ұғымдары мен принциптерін түсіндіру; 10.3.3.3 - әртүрлі өмірлік жағдайларда балалар құқықтарының жүзеге асырылуын зерттеу	1	1.03
25	Еңбек құқығы жүйесі	Қазақстан Республикасында еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі  БЖБ №3	10.3.4.1 - Қазақстан Республикасы еңбек қатынастарын құқықтық реттеудің негізгі ұғымдары мен принциптерін түсіндіру; 10.3.1.2  10.3.1.6  10.3.3.3  10.3.4.1	1	8.03
26		ҚР-да еңбек     қатынастарының құқықтық реттелуі		1	15.03
	4-тоқсан              10 сағат
27	Қылмыстық іс жүргізу құқығының негіздері	Қылмыстық процестің міндеттері мен принциптері	10.4.1.1 - қылмыстық процестің негізгі міндеттері мен қағидаттарын түсіндіру	1	29.03
28		Қылмыстық процесс субъектілері	10.4.1.2 - қылмыстық процесс субъектілерін ажырату	1	5.04
29		Қылмыстық іс жүргізу құқығындағы сот талқылауының негіздері	10.4.1.3 - Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексіне сәйкес сот талқылауының негіздері бойынша білімін шығармашылық түрде көрсету	1	12.04
30	Азаматтық іс жүргізу құқығының негіздері	Азаматтық процестің міндеттері мен принциптері	10.4.2.1 - азаматтық процестің негізгі міндеттері мен принциптерін талдау	1	19.04
31		Азаматтық процестің субъектілері	10.4.2.2 - азаматтық процестің негізгі міндеттері мен принциптерін талдау; 10.4.2.3 - кәмелетке толмағандардың азаматтық процеске қатысу ерекшеліктерін анықтау	1	26.04
32	Әкімшілік іс жүргізу құқығының негіздері	Әкімшілік процесс түсінігі, міндеттері мен принциптері БЖБ №4	10.4.3.1 - әкімшілік процесс ұғымын, оның міндеттері мен принциптерін түсіндіру; 10.4.3.2 - әкімшілік процесті жүзеге асырудың құқықтық негіздерін анықтау 10.4.1.2 10.4.3.2	1	3.05
33				1	10.05
34	Халықаралық жария құқығы	Халықаралық жария құқығы түсінігі	10.5.1.1 - халықаралық жария құқық ұғымын түсіндіру және оның реттейтін қоғамдық қатынастар саласын анықтау	1	17.05
35	Халықаралық құқықтағы адам құқықтарының қорғалуы	Қазіргі халықаралық құқықта адам    құқықтарын қорғау механизмдері мен процедуралары    БЖБ№5	10.5.2.1 - қазіргі халықаралық құқықтағы адам құқықтарын қорғауды жүзеге асыратын органдар мен ұйымдарды анықтау 10.5.1.1	1	24.05
36	Халықаралық құқықтағы адам құқықтарының қорғалуы	Қазіргі халықаралық құқықта адам    құқықтарын қорғау механизмдері мен процедуралары	10.5.2.1 - қазіргі халықаралық құқықтағы адам құқықтарын қорғауды жүзеге асыратын органдар мен ұйымдарды анықтау	1	31.05